Limba armãneascã

Limba armânéscă ésti ună limbã ditu gruplu di not datlu a limbilor romanţi (neolatini).

Armânéşti
	Mihail Boiagi
Sĭ zburaşce tu:	Gărţí, Arbinishii, Rumãnii Vurgaria, Machedonia di Nord, şi tu Sărghia
Numir di zburători:	250,000^[1]
Pricadi tu grupà di limbi cai li-zburăscu populli fŏră cratlu-a loru	Grupà lingvistică Limbe:	Limbe indoeuropeane Limbe latinițe Limbe latinițe di Not-Datlu Armãneascã
Limba ofițială tu :	Crushuva, Machedonia di Nord Albania
Codlu di limba:
ISO 639-1	-
ISO 639-2	rup
SIL	RUP (Codlu di limba armânéscă

Cama di 250,000^[2] di Armâñļi ditu Makedonia di Nord, Arbinishia, Sãrghia, Romãnia, Vurgaria şi Gãrtsia u zburăscu limba armânéscă ca "limbă di dadă".

Rădĭţină[alâxire | modificare sursă]

Limbà armânéscă s-amintă ditu limbili vecļi di tu Balcàn: limba tracă, epirotică, thessalică și makedonica vécļã. Di cara viniră Romañļi tu Balcànu, Armâñļi s-féţiră ca un popul cu limba romanică.

Limbà armânéscă[alâxire | modificare sursă]

Ỹramiolu Machedonu/Armãnu

Naima mulţíi armâñi di aḑĭ anỹrĕpsescu cu ỹramiolu latinù. Un numìr camà ñicù añrĕpséşi cu ỹramiolu elinì.

Alfabetu armânescu (Literaturà)

Istoria[alâxire | modificare sursă]

Cu agiutorlù di băséricã, ţi iŗà sùm patronatlù a Patriàrhului di Constantinopoli, multi zbóră gărţeşci intràră tu lìmba armânéscã, a cu vinìre a Turculuĭ Ottoman pi Balcànŭ, şi multi zbóră înturtseşci.

Ai pânĕ ahurhità a etăļei XIX, Armâñļi li ufilisìrã ỹramili gărţeşci, cum le-ufilisiră ş'alantile populi. Ashi tutì lurili scriati tu Metropola armânescã Moscopole iŗà scriáti cu áiste ỹrami. Tu anlu 1809, Ioryi Constantin Roja u publicã vivlia "Putére-a ghiuvusariljei a limbãljei a nóstã cu yrami latinicheshci" cu tsi Armãnjlji u alãxescu Yramiolu (abetseda). Dupu atsea shi vivliile armãneshci s-publicã sade cu aiste yrami latinicheshci cu tsi Armãnjlji u'spun pricãdeare a lor latinikeascã. Ashi shi Mihail Boiagi u publica gramatica armãneascã sum titlu "Γραμματική ρωμανική ητοί βλαχική" tu anlu 1813 tu Vienni. Ashi irra tipusiti shi Dictsionarli armãneshci al Shtefan Mihaileanu, Ioannis Dalametra, Tache Papahagi, etc. ma multsã di nãsh ufilisirã yrami romãneshci tsi nu pricat tu alfabeta armãnescã cu tsi tu al Deftherlu Congres Armãnescu tsãnut Freiburg (1988) s-adusi detsizia s-hibã arcate di tu abetseda aiste yrami. Ti jale, propaganda romãnescã nica le tsãni pozitsiile shi nica featsi pit satelitile a ljei s'hibã ufilisitã unã pseftã abetseda armãneascã tsi nu u akicãsescu tuts.

Catandasi puliticã[alâxire | modificare sursă]

Ti prota oarã limba armãneascã s-adrã limbã ofitsialã tu cãsãbãlu Crushuva, Machedonia di Nord cu apofasea Consiliului a Comunãljei Crushuva. Nãsã idyia ashi ira cãftatã s-hibã pricunuscutã shi ti Comunile Bitule shi Shtip iu ari cama multsã Armãnji, alla aiestã dimãndari nica nu fu aprucheatã.